Taki temat uważam jest potrzebny, zresztą po wymianie mailowej z Pulsatillą okazuje się że nie tylko ja tak uważam ;-) . W mieście z górniczą przeszłością nie da się od geologii i geomorfologii uciec.
jaką nauką jest geologia wiedzą mniej więcej wszyscy. Jeśli chodzi o geomorfologię to tutaj sprawa nie jest już taka oczywista choć oczywista jest zależność tych dwóch nauk od siebie.

za wiki - żeby nikogo nie wystraszyć

To może zacznijmy od początku i zobaczmy jak obszar DG i okolic wyglada na tle jednostek geomorfologicznych ( ok Pulsatilla na potrzeby forumowych dysput stosujemy podział wg Gilewskiej).




Uploaded with ImageShack.us

To tytułem wstępu i mam nadzieję że jakoś ciekawie się to dalej potoczy

Polerowana płytka blendy skorupowej (mieszanina sfalerytu i wurcytu) wraz ze srebrzystą galeną i fragmentem skały macierzystej (triasowy dolomit kruszconośny). Okaz z Kopalni Pomorzany ale triasowy dolomit kruszconośny to skała z której zbudowany jest też nasz dąbrowski Garb Ząbkowicki



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us

Fragment Geologicznej Mapy Przeglądowej z centralnymi dzielnicami DG.
Jak widzimy utwory karbońskie (te czarne i szare w przewadze)


Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us

Bathurst - co to za mapa dokładnie? Chętnie skontaktowałbym się z wydawcą ws. możliwości publikacji dąbrowskiego fragmentu.

Przeglądowa Mapa Geologiczna Polski - arkusz Katowice M 34- 63 A
prawa pewnie ma Państwowy Instytut Geologiczny - nie potrzebujesz mieć od nich zgody jeśli nie wykorzystujesz jej komercyjnie. W tysiącach opracowań naukowych jest i nie występują ci ludzie o zgodę. a i firmy podkłady wykorzystują komercyjnie i też nie występują o zgodę. Nie wiem czy czasem nie ma PIG obowiązku jej publicznego udostępnienia

PS. na kompie mam jeszcze geologiczny rarytas - niemiecką mapę geologiczną Śląska z XIX w(z obszarem zagłębia też), podlinkuję jutro albo dziś, piękna jest

Regionalne jednostki geomorfologiczne wg Gilewskiej (1999):

1 - granice prowincji, 2 - granice podprowincji, 3 - granice makroregionów
i ich nazwy, na tle granic: powiatów (4) i województw (5) oraz podprowincji fizycznogeograficznych wg Kondrackiego (2002).


Uploaded with ImageShack.us





................................................................

AV.d Nizina Śląska (makroregion)
.d8 Płaskowyż Głubczycki (mezoregion)
.d9 Kotlina Raciborska

AV.h Nizina Południowomazowiecka
.h1 Kotlina Łęgowa

CI.a Wyżyna Śląska Północna
.a1 Obniżenie Górnej Warty
.a2 Próg Herbski
.a3 Obniżenie Liswarty
.a4 Próg Woźnicki
.a5 Obniżenie Małej Panwi
.a6 Kotlina Mitręgi
.a7 Próg Tarnogórski

CI.b Wyżyna Krakowska Północna
.b1 Płaskowyż Wieluński
.b2 Płaskowzgórze Częstochowskie

CI.c Wyżyna Śląsko-Krakowska Południowa

CII.a Niecka Włoszczowska
.a1 Próg Lelowski
.a2 Równina Nadpilicka

CII.b Wyżyna Środkowomałopolska
.b1 Płaskowyż Jędrzejowski

DI.a Kotlina Ostrawska

DI.b Kotlina Oświęcimska
b.1 Płaskowyż Rybnicki
b.2 Równina Pszczyńska
b.3 Dolina Górnej Wisły - odcinek zachodni
b.4 Dział Wilamowicki

DII.a Pogórza Beskidów Zachodnich
a.1 Pogórze Śląskie

DII.b Beskidy Zachodnie
b.1 Beskidy Morawsko-Śląskie
b.2 Obniżenie Jabłonkowskie
b.3 Beskid Żywiecki



Uploaded with ImageShack.us

Uwagi do ryciny! 1 - granice prowincji, 2 - granice podprowincji, 3 - granice makroregionów, 4 - granice mezoregionów i ich nazwy: np. .d8 Płaskowyż Głubczycki, 5 - granice powiatów.

...żeby nam się nie wydawało, że dąbrowskie odkrywki były takie duże...

Bełchatów z wczoraj:


Uploaded with ImageShack.us

Robi wrażenie. Ostatnio pobliska G. Kamieńsk występuje w reklamie PGE: "robimy prąd, góry i jeziora"
To wyrobisko zaleją i powstanie jezioro - w sumie to dwa jeziora jeśli wierzyć reklamom.
Gdyby tak w przeszłości zalali odkrywkę na Redenie to mielibyśmy jezioro w centrum miasta

Jedyna w Polsce holoceńska kopuła trawertynowa (zwana też wynurzeniem geologicznym) oraz powstała w jej wnętrzu jaskinia. Podobne kopuły występują jeszcze tylko w Ganovicach i Basenowie na Słowacji oraz na obszarze Mono Lake w Kaliforni w USA. Takie coś niedaleko DG...dla kogoś i tak za mało atrakcyjne więc trochę "poprawił" naturę



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us

Wieś Laski znana jest z interesującej osobliwości geologicznej, jaką jest wytworzenie się kopuły trawertynowej, czyli związanej z osadzaniem się materiału skał węglanowych na skutek działalności wytryskujących pod ciśnieniem źródeł o charakterze artezyjskim w środowisku piaszczystym. W ten sposób doszło do sytuacji, w której piaski polodowcowe zostały przykryte grubą na 3 m pokrywą skalną, w której dodatkowo rozwinęła się jaskinia – jest to jedyna tego typu forma w Polsce. Biorąc pod uwagę specyficzne warunki wodne (zanikanie cieków w piaszczystym podłożu, wpływ kopalni rud cynku i ołowiu na obniżenie zwierciadła wód gruntowych) oraz obecność w skałach tworzących kopułę licznych skamieniałości ślimaków, małży i okrzemek oraz odcisków mchów, traw, a nawet drewna sosnowego, które umożliwiły dokładne datowanie czasu powstawania kopuły na ok. 7000-2000 lat temu, jest to jeden z najciekawszych obiektów o charakterze geologicznym na pograniczu Jury Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny Śląskiej.
http://regio4trip.eu/pl/region/biala-przem...laskach,46.html

i to jakże niedaleko! te prześliczne jesiennym złotem liście brzóz, rozświetlające tło onych pejzaży, to ani chybi już w granicach naszego miasta ta sucha dolinka to wyschnięte koryto Białej, kiedyś granica powiatów olkuskiego i będzińskiego, którego wschodnie rubieże zagrabiła mocarstwowa Gierko-Dąbrowa dziś kraniec województwa


sama jaskinia jeszcze w 2011 wyglądała nieco lepiej:



Uploaded with ImageShack.us

podobnie jak i skałki trawertynowe:


Uploaded with ImageShack.us

na których można spotkać np. rzadką górską paproć, zanokcicę zieloną:


Uploaded with ImageShack.us

dawna dolina Bialej ze stawami powyżej, jedno z najbardziej urokliwych i zacisznych miejsc, jakie widziałem w naszym regionie:
[IMG=http://img580.imageshack.us/img580/9735/vc3o.jpg][/IMG]

Uploaded with ImageShack.us

i na koniec akcent bobrowy - na Suwalszczyźnie widziałem tamy bobrowe na źródliskach budowane przez te psiajuchy właśnie z... martwicy wapiennej, czyli trawertynu ewoluują materiałowo cholery


Uploaded with ImageShack.us

To dlaczego źródła podają że to taka rzadkość skoro na Suwalszczyźnie też są ? Muszę się tym bliżej zainteresować.

Bobrów po prostu nie sposób ogarnąć rozumem

rzadkość, rzadkość - choć to koło nas najbardziej znana martwica karniowicka, a w województwie mamy nawet Naturę 2000 chroniącą tufy na cieszynitach.

trawertyn to bardziej zwięzła martwica wapienna - te z Suwalszczyzny bliższe zwykłej martwicy, choć z drugiej strony tym z Lasek daleeeko do trawertynów z pustynnych źródeł, które można polerować... czy trawertynowych tam Plitwickich jezior, o których kiedyś wspominałeś.

martwica wapienna aktywnie u nas już bardzo rzadko się odkłada, kiedyś (tuż po ostatnim zlodowaceniu) dość pospolicie na naszych pojezierzach, ale z upływem czasu węglany są wypłukiwane z polodowcowych osadów... my na węglanowej wyżynie jesteśmy uprzywilejowani

u nas wciąż są miejsca, gdzie martwica aktywnie powstaje, gdzie łodyżki mchów w wodzie wypływającej z czeluści ziemi kamienieją oblepiane węglanami, tak jak kiedyś w Laskach... i ten niezapomniany charakterystyczny smrodek, towarzyszący chodzeniu po każdym torfowisku węglanowym

P.S.

te suwalskie też wyjątkowe, pod najbardziej wapiennymi żródliskami z całej Suwalszczyzny, badania wody były... i jest tam od razu np. jedyne suwalskie stanowisko mchu, który rośnie u nas np. na źródłach w Strzemieszycach


a tu np. skamieniałe zielonkawe "robaczki" z Sosnowca, gdzie rośnie sobie z kolei mech, którego źródliskowy zespół jest charakterystyczny dla Tatr wapiennych...


Uploaded with ImageShack.us

a skoro już tak o węglanowych skałach i ich powstawaniu na śródlądziu, to jeszcze migawka jak powstają pokłady kredy jeziornej - białe od węglanu wapnia ramienice mają tu swój udział...


Uploaded with ImageShack.us

Kliknij, aby zobaczyć załącznikA tu sama skałka, jeszcze brzydka i nie pomalowana.

Myślałem, że złóż dolomitu jest w skali kraju więcej. Tymczasem okazuje się, że nasza ząbkowicka kopalnia to jedno z ważniejszych miejsc gdzie pozyskuje się ten surowiec. Niedługo tuż obok Dąbrowy w Chruszczobrodzie - Piaski powstanie nowy kamieniołom i będzie dużo większy od tego w Ząbkowicach

http://geoportal.pgi.gov.pl/css/surowce/im...27_dolomity.pdf

Jestem laikiem w sprawach geologii, ale włóczę się po Dąbrowie rowerem i kilka lat temu trafiłam na ładne skałki. Znajdują się w Strzemieszycach, a miejsce to zowie się Srocza Góra. Jest to oficjalne stanowisko dokumentacyjne, miasto ustawiło tam tablice informacyjne. Pierwszy raz byłam tam w 2009 roku, trzy lata później wandale zniszczyli co najmniej jedną z tablic. Niestety, prymitywy rzucają tam też śmieci. Nie wiem, jaki jest stan obecny tego miejsca. Wstawiam kilka zdjęć poglądowych.

1) http://oi62.tinypic.com/2lue5hj.jpg
2) http://oi57.tinypic.com/nyfy3t.jpg
3) http://oi62.tinypic.com/9pq3j4.jpg
4) http://oi61.tinypic.com/10wr9et.jpg
5) http://oi61.tinypic.com/fye97r.jpg

Te skałki to wapień muszlowy (z triasu). Więcej o Sroczej Górze w wątku o tej samej nazwie w dziale Przyroda:

Srocza Góra

Może zainteresuje dąbrowian świetne opracowanie dąbrowskich wydm... bynajmniej nie z Pustyni Błędowskiej. O barchanach (nie babci ) na Brzózkach, dolinie gołonoskiej, czasach przed Zamułką na Trzydziestym czy wydmowym cmentarzysku strzemieszyckim

Wydmy - zanikający element krajobrazu Kotliny Dąbrowskiej

Hmm, te istniejące wydmy na Podlesiu i Jamkach to nie są czasem antropogeniczne hałdy? Duży Staś, Mały Staś i inne?
Mapa strona 298

Oczywiście są tam i hałdy w lesie dalej na W od Jamek (nazw nie znam). Ale Jamki przy przejeździe to właśnie te domki na wydmie (tam się rozgałęzia wydma na NW i jest zachowany układ z obniżeniem deflacyjnym, do dziś jest turzycowe bagienko, a na niektórych mapach - woda; z dekadę temu miałem tam jeszcze wilgociolubną ciemiężycę zieloną), nieco na E od torów niedawno utwardzono drogę do Strzemieszyc w poprzek przez ten wał, ładnie widać jak po niej spada na południe za zakrętem. Najładniejszy fragment wydmy jest tam chyba zachowany przy samym końcu ulicy Podlesie, w widłach do drogi od Lasek - kilka lat temu nawet to oglądałem, gdyż z drogi z góry uderzały zaskakująco dobrze zachowane resztki po murawach napiaskowych, połykane niestety zaroślami (zaznaczone tam jako intensywnie żółte lotne piaski). Choć myślałem wtedy, że to zrzucony piasek, kiedyś przygotowany do budowy wiaduktu na hutę, który nie powstał Między tymi resztkami a Jamkami jest też na zachód od torów zachowane chyba najładniejsze bagienko międzydmowe, jakie zachowało się w Kotlinie Dąbrowskiej (m.in. z bobrkiem, kosatką, tłustoszem, gnidoszem rozesłanym, bardzo rzadkimi turzycami - jedna nawet z krajowej Czerwonej Księgi).

Kiedyś będę się nudził, to może udokumentuję resztki tej flory piasków - w Gołonogu i Ząbkowicach na wydmach wciąż są pięknie zachowane i bogate płaty, wskazujące zresztą zróżnicowaniem florystycznym, że to wapniste piaski, nie kwaśne. Z ciekawostek - w Antoniowie na wydmie trafiła się kilka lat temu np. turówka wonna, czyli słynna żubrówka z Puszczy Białowieszczańskiej;)

PS

dokładniejsza mapka tego terenu to Ryc. 5 na stronie 291. Przy czym wzniesienie 336 to w rzeczywistości Mała Góra Gołonoska/SE wierzchołek ostańca, nie ten z kościołem - stąd poprawka na Podlesie - to takie bardziej "Podlesie na E od S1"

Nie ma już zdjęć...

Marność nad marnościami i wszystko marność...

... dlatego wczoraj musieliśmy się pofatygować osobiście przez Sroczą Górę do skałki trawertynowej i stawów w Laskach.
Odsłonięcie na Sroczej Górze ciekawe i dojście głębokim jarem ładne - przypominało mi trochę lessowe wąwozy na Roztoczu. Ale ciągły hałas od DK 94 psuje nastrój.
Natomiast Laski rzeczywiście urokliwe i o tej porze roku oaza spokoju. Tuż przed skałką trawertynową buduje się nowy dom. W odłamkach kruchej skały widać maleńkie muszelki i nacieki kalcytu (?). Świetne miejsce na spacer przez sosnowy las brzegiem kompleksu śródleśnych stawów. Nie doszliśmy do końca, do tej suchej dolinki, bo drogę przecięła nam ogromna budowa - kładą tam jakieś rury. Wrócimy kiedyś od drugiej strony.
Ale co mnie zaskoczyło, że nie spotkaliśmy tam żadnych ptaków na stawach. Wiem, że jeszcze wcześnie, ale spodziewałam się, że jakieś pojedyncze będą. Ciekawe, jak tam jest w sezonie - czy jakieś gniazdują?
W każdym razie dzięki za ciekawy pomysł na sobotnie szwędanie!